Σύμφωνα με την Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική, ο άνθρωπος αποτελείται από ύλη και ενέργεια. Μέρος της ενέργειας αυτής προέρχεται από τους γονείς, ενώ το υπόλοιπο από τις τροφές και το περιβάλλον. Η ενέργεια κυκλοφορεί στο σώμα μέσω διαφόρων οδών (μεσημβρινοί) και στην ουσία ευθύνεται για όλες τις λειτουργίες του οργανισμού.
Η ασθένεια προκύπτει όταν - λόγω εσωτερικών ή εξωτερικών παθογόνων παραγόντων - διαταραχθεί είτε το ποσό της κυκλοφορούσας ενέργειας, είτε η ομαλή ροή αυτής.
Η εκάστοτε θεραπεία λοιπόν αποσκοπεί στην άρση αυτής της διαταραχής.
Η σύγχρονη ιατρική μελέτησε σε βάθος την αναλγητική δράση του Βελονισμού και πλέον διεθνώς χρησιμοποιείται ο όρος Acupuncture Analgesia.
Η είσοδος της βελόνας στα σημεία βελονισμού (acupoints )προκαλεί μια εντοπισμένη ιστική καταστροφή, διεγείρει τοπικά περιφερικούς υποδοχείς και από τις αρχικές αυτές κεντρομόλες νευρικές απολήξεις εκλύονται ουσίες, π.χ. ουσία P, που προκαλούν τοπικά αγγειοδιαστολή και μια περιορισμένη ανοσιακή απάντηση.
Κατόπιν, ενεργοποιείται ο νωτιαίος μυελός και δομές του εγκεφάλου, με επακόλουθο την πυροδότηση ενδογενών οπιοειδών μηχανισμών.
Εκτός όμως από την αύξηση των ενδογενών οπιοειδών, των αναλγητικών δηλ. που παράγει ο οργανισμός, ο Βελονισμός προκαλεί και την ελάττωση της συγκέντρωσης ουσιών, π.χ. CCK-8, οι οποίες ανταγωνίζονται τη δράση αυτών.
Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο και ευρέως αποδεκτό ότι ο Βελονισμός δρα συνοπτικά σε 3 επίπεδα:
• Νωτιαίος μυελός, όπου εμποδίζεται η ανιούσα πορεία αλγεινών ερεθισμάτων προς τον εγκέφαλο, με κύριους νευροδιαβιβαστές τις εγκεφαλίνες και τις δυνορφίνες
• Μεσεγκέφαλος, όπου ενεργοποιείται ένα κατιόν ανασταλτικό σύστημα προς το οπίσθια κέρατα του νωτιαίου μυελού, με κύριους νευροδιαβιβαστές τη σεροτονίνη και τη νοραδρεναλίνη
• Υποθάλαμος-Υπόφυση, όπου τον κύριο ρόλο παίζουν η β-ενδορφίνη, η κορτιζόλη και η κορτικοτροπίνη (ACTH).